Coraz częściej w popkulturze pojawiają się filmy pełnometrażowe anime, często określane jako japońskie bajki anime, szczególnie w kinach czy też telewizji. Wiele osób nawet nie jest świadomych, że ma kontakt z anime, a co ciekawe bardzo często w dzisiejszych czasach się to zdarza. Dlatego z chęcią wyjaśnię, czym jest anime oraz krótko przedstawię jego historię, a także wymienię kilka polecanych filmów anime.
Czym jest anime?
W skrócie anime jest to rodzaj animacji, produkowanej w Japonii. Anime dzieli się na bardzo wiele kategorii, wśród których możemy znaleźć te przeznaczone dla dzieci, jak i dorosłych. Dzięki temu anime nie ma żadnej granicy wieku potencjalnego odbiorcy, gdyż każdy może w nim znaleźć coś dla siebie.
Historia filmów anime
Filmy anime rozpoczynają swój żywot w początkach XX wieku, kiedy to japońscy filmowcy eksperymentowali z technikami animacji będącymi znanymi we Francji, Niemczech, Stanach Zjednoczonych czy też Rosji.
Pierwszy film anime powstał w 1917 roku, nosi on tytuł Imokawa Mukuzo Genkanban no Maki (ang Mukuzo Imokawa the Doorman), autorstwa Otena Shimokawy. Film ten trwa 5 minut i do dziś jego kopie można znaleźć w internecie.
W okresie II wojny światowej anime służyło głównie w celach propagandowych. W tamtym okresie szczególnie wyróżnia się Momotaro: Umi no Shinpei (ang. Momotaro: Sacred Sailors).
Po wojnie oraz w latach 50. doszło do zastoju w japońskim przemyśle filmowym, powodem tego była niezwykle duża popularność animacji produkcji amerykańskich (w tym Walt Disney i Warner Bros). Mimo zastoju w przemyśle filmowym bardzo prężnie zaczął rozwijać się japoński komiks, nazywany mangą, który w późniejszym czasie bardzo pozytywnie wpływał na przemysł japońskich animacji.
Następnie w latach 60. nastąpił ponowny rozwój przemysłu filmowego w Japonii, czego efektem było powstanie wielu produkcji animowanych, których głównym formatem były seriale telewizyjne.
Rozwój mangi z lat 50. zaczął coraz mocniej oddziaływać na przemysł anime, efektem czego w latach 70. wiele animacji powstawało właśnie na podstawie mangi. W latach 70. doszło do niezwykle gwałtownego wzrostu popularności anime. Anime zaczęto coraz bardziej kierować także do młodzieży i dorosłych, a nie jak dotychczas tylko dzieci.
Wzrost popularności anime zaowocował także powstaniem wielu nowych gatunków animacji. W tamtym okresie w Japonii dochodziło także do licznych zmian obyczajowych, a także gwałtownego wzrostu gospodarczego, co obiło swój znak na anime tamtego okresu. Dzięki temu w anime pojawiało się coraz więcej bohaterów o własnych celach (niekiedy sprzecznych z celami społeczności, co do tej pory w Japonii było rzadko spotykane), eksponowany był ich indywidualizm i niezależność.
Najbardziej popularnymi anime tamtego okresu to m.in. Tiger Mask, Tōshō Daimosu (Generał Daimos), Majokko Megu-chan (Bia – czarodziejskie wyzwanie). Co ciekawe wiele z tych seriali (z wymienionych tutaj każde) w późniejszym czasie było emitowane także w polsce m.in. na kanałach Polonia 1, jak i Super 1.
Lata 80. były dla anime okresem podbojów zagranicznych rynków, natomiast w samej Japonii zostały uznane za największą gałąź przemysłu filmowego. Okres podbojów trwał także w latach 90., gdzie po upadku stalowej kurtyny trafiły także do Europy Wschodniej.
Popularyzacja anime
Na popularyzacje anime na świecie bardzo mocno wpłynęła globalizacja, która zaczęła obejmować coraz więcej dziedzin życia. Zjawisko to sprawiło, że popkultura powstająca w Japonii, zaczęła docierać także do innych państw, w szczególności dobrze rozwiniętych (przyczynił się do tego także rozwój internetu).
Co bardzo ważne na popularność anime, w szczególności w Europie i Ameryce, wpłynęła także odmienność kulturowa. Ludzi często pociąga to, co nieznane, odmienne od naszej codzienności, dlatego też anime mocno zakorzenione w kulturze japońskiej, jest w pewien sposób pociągające dla zachodniego odbiorcy.
Popularność japońskich filmów animowanych to także zasługa ich szerokiego wachlarza tematycznego.
Wachlarz ten postaramy się przedstawić w następnych częściach tekstu. Co więcej, styl graficzny anime jest bardzo elastyczny, dzięki czemu twórcy mogą z łatwością dostosować go do swoich potrzeb, co także mogło mieć wpływ na popularyzację anime.
Kultowe filmy anime
Za kultowe japońskie filmy animowane może zostać uznanych wiele dzieł, lecz ja skupię się na tych, które były najbardziej popularne w naszym kraju. Wielu z nich najprawdopodobniej nie trzeba przedstawiać, lecz wciąż warto przyjrzeć się ich krótkim opisom, szczególnie Ci, którzy nie mieli jeszcze okazji ich oglądać. Co więcej, przedstawię także najbardziej znane w naszym kraju seriale anime.
Akira
Japońska bajka pełnometrażowa, mająca premierę w roku 1988. Fabuła filmu opowiada o Kanedzie i Tetsuo Shimie, członkach gangu motocyklowego Scrum Half. Akcja filmu dzieje się w NeoTokio, metropolii powstałej na gruzach Tokio, które zostało zniszczone w ogromnej eksplozji początkującej III wojnę światową.
Tetsuo jest prawie jak młodszy brat Kanedy, niestety ulega wypadkowi, przez co trafia w ręce wojska, które prowadzi na nim badania. Efektem badań jest osiągnięcie przez Tetuso niezwykłych zdolności, które z czasem zaczynają go przerastać. Bohater postanawia odnaleźć tajemniczego Akirę – osobę odpowiedzialną za zniszczenie Tokio.
Naruto
Jest to anime z 2002 roku emitowane w Polsce na kanale AXN Scifi oraz Jetix. Fabuła serialu anime przedstawia losy młodego chłopaka Naruto, który poświęca całego siebie, by zostać zaakceptowanym i by zmienić świat. Serial przyjmuje formę “od zera do bohatera”.
Poza samymi losami tytułowego Naruto przedstawione są losy jego przyjaciół i towarzyszy. Kreskówka posiada bardzo dobrze zrealizowane sceny walki, które uzupełniane są przez dynamiczną muzykę. Anime biło rekordy popularności nie tylko w Japonii, ale także w Ameryce i Europie.
Dragonball
Serial powstał w 1986 roku emitowany w Polsce na kanale RTL 7 oraz TVN Siedem. Głównym bohaterem anime jest łatwowierny Goku, który wyrusza na poszukiwanie Smoczych Kul mających ożywić smoka. Mimo wszystko dla głównego bohatera najważniejsza jest dobra zabawa i możliwość podróży. W trakcie swojej podróży bohater wielokrotnie ratuje świat, a także zdobywa wielu przyjaciół.
Największymi atutami tej serii jest dobre zróżnicowanie scenariusza, który jest w miarę logicznie połączony. Osoby, które wcześniej oglądały inne serie anime znajdą w nim wiele powtarzalności, gdyż rozmaite kreskówki wzorowały się właśnie na tej serii. Przez upływ czasu grafika całego anime niestety mocno się zestarzała, lecz mimo wszystko warto zabrać się za tę pozycję.
Załoga G / Wojna Planet
Bajka animowana z roku 1972 w Polsce emitowana na stacji TVP1. Seria w głównej mierze opowiada o piątce młodych ludzi, którzy walczą ze złem. Ich głównym przeciwnikiem jest tajemnicza organizacja Spektra. Oryginalna japońska wersja została mocno przerobiona, by serial “był odpowiedni” dla odbiorców. Efektem tego było powstanie w amerykańskiej wersji (która następnie trafiła do Polski) robota niezwykle przypominającego R2D2 z gwiezdnych wojen, który komentował poczynania bohaterów. Niestety serial bardzo się zestarzał, dlatego wielu odbiorcom może nie przypaść do gustu.
Król szamanów
Serial anime mający premierę w 2001 roku w Polsce emitowane m.in. na antenie Polsat, Jetix i Disney XD. Jest to typowo przygodowa seria anime opowiadająca o losach chłopaka imieniem Yoh Asakura, posiadającego niezwykłą umiejętność widzenia duchów.
Co więcej, pojawia się tutaj postać jego przyjaciela Manty Oyamady i duch legendarnego samuraja Amidamaru, który stale towarzyszy głównemu bohaterowi. Fabuła bajki jest niezwykle spójna, a zarazem prosta, co może być plusem, jak i minusem – wszystko zależy od odbiorcy.
Czarodziejka z księżyca (Sailor Moon)
Seria anime powstała w roku 1992, w Polsce pojawiła się w roku 1995, była emitowana m.in. w stacjach Polsat, TV4. Fabuła opowiada o młodej czternastoletniej dziewczynie, która dzięki nagłemu spotkaniu z gadającą kotką zyskuje niezwykłe umiejętności. Przeznaczeniem dziewczyny jest ocalenie świata przed różnymi antagonistami w tym Królestwa Ciemności. Co więcej, bohaterka musi odnaleźć księżniczkę Serenitę.
Do zalet tego dzieła należy między innymi dobre i naturalne odzwierciedlenie bohaterów, których można polubić. Bardzo istotne jest także to, że antagoniści z zasady także posiadają własne charaktery, a nie są złe dla samego bycia złym. Soundtrack całej serii jest przyjemny, a dobrze zaśpiewane utwory wpadają w ucho.
Mój sąsiad totoro
Jest to japoński film animowany z 1988 roku. W Polsce pojawił się dopiero w 1999 roku za sprawą Monolith Films. W filmie przedstawione są losy dwóch małych dziewczynek, które wraz z ojcem przeprowadzają się na wieś. Jak się okazuje dom zamieszkują duszki, a w jego okolicy przebywają też duchy lasu. Jednym z nich, a zarazem największym jest Totoro, który jest zupełnie niegroźny.
Totoro przychodzi dziewczynkom z pomocą w chwilach kryzysu. Reżyser filmu bardzo dobrze przedstawił bohaterki, które niezwykle przypominają prawdziwe dzieci. Mimo braku porywającej akcji, czy też walk moim zdaniem naprawdę warto poświęcić czas dla tej produkcji.
Polecane filmy anime
W tym fragmencie przedstawię kilka najlepszych filmów anime, które moim zdaniem mogą przypaść wielu odbiorcom. Większość z nich to dość nowe produkcje, choć nie tylko. Lista ta jest subiektywna, dlatego polecamy traktować ją jako wskazówkę, a nie coś, co każdemu przypadnie do gustu.
Opowieść z Ziemiomorza
Jak nazwa sugeruje, jest to pełnometrażowy film anime, nawiązujący do twórczości Ursuli K. Le Guin. Swoją premierę miał w roku 2006, natomiast w Polsce pojawił się rok później. Świat przedstawiony w filmie (jak i serii książek) składa się z wysp i wysepek otoczonych przez niezbadany ocean. Film przedstawia losy Krogulca, czarnoksiężnika, któremu z czasem zaczyna towarzyszyć młody Arren.
Bohaterowie poszukują źródła klęsk nawiedzających archipelag. Realizacja filmu jest dobra, choć znacznie odbiega od oryginału książkowego. Zawiłość fabuły może odrzucić młodszych widzów, co więcej w produkcji pojawiają się brutalne sceny. Różnice pomiędzy filmem a książkowym pierwowzorem mogą odrzucić fanów twórczości Ursuli K. Le Guin. Mimo wszystko serdecznie polecam obejrzeć tę produkcję, gdyż realizacja całości jest na bardzo wysokim poziomie.
Księżniczka Mononoke
Pełnometrażowy film anime, który miał premierę w roku 1997, w Polsce ukazał się dopiero w roku 2000, dzięki Vision Film Distribution. Film opowiada o losach księcia Ashitaki, który uratował swoją wioskę przed atakiem demona. Walka kończy się zwycięstwem Ashitaki, niestety umierający bóg nakłada na niego klątwę.
Ashitaka wyrusza w podróż, by dowiedzieć się dlaczego bóg zamienił się w demona, a także, by zdjąć swoją klątwę. Film ma niezwykłą wartość, pokazuje, że można żyć w zgodzie z naturą. Co więcej, całość ma wydźwięk pacyfistyczny. Jego przekaz jest niezwykle uniwersalny i wartościowy.
Spirited Away: W Krainie Bogów
Japoński film pełnometrażowy dla dzieci z roku 2001. Opowiada on o losach dziesięcioletniej Chihiro, która wraz z rodzicami przeprowadza się do nowego miasta. Niestety w trakcie podróży gubią trasę, efektem czego jest przejście przez tajemniczą bramę i trafienie do zagadkowego miejsca.
Niestety rodzice bohaterki zostają zamienieni w świnie, przez co dziewczynka musi zrobić wszystko by odczarować rodziców. Mimo przeznaczenia dla dzieci film jest niezwykle ciekawy, a jego jakość jest uważana za jedną z najlepszych na świecie. Świadczyć o tym może docenienie filmu przez krytyków i Amerykańską Akademię Filmową.
Pokemon
To animowany serial telewizyjny emitowany od kwietnia 1997 roku. Do Polski zawitał 4 września 2000 roku na antenie stacji Polsat, a później Junior, TV4, Jetix i Disney XD. Anime opowiada o losach Ash’a Ketchum’a, który żyje w fantastycznym świecie zamieszkiwanym przez tytułowe pokemony – stworki, które ludzie łapią w pokeballe, a następnie je rozwijają.
Ash ma niebywały talent do wpadania w kłopoty co widać od samego początku serii. Celem bohatera jest zostanie mistrzem pokemon, by go spełnić Ash podróżuje po całym świecie. W trakcie podróży zdobywa wiele stworków oraz przyjaciół.W trakcie całej serii grafika anime ewoluuje, co jest znacznym plusem, gdyż świadczy, że stale się rozwija.
Kreskówka Pokemon osiągnęła popularność na całym świecie i jest prawdopodobnie najbardziej rozpoznawalnym serialem anime. W niemal wszystkich sklepach z zabawkami znaleźć można gadżety związane z tym dziełem.
Ruchomy zamek Hauru
Pełnometrażowy film anime z 2004 roku. O jakości tej produkcji może świadczyć fakt, że w 2006 roku został nominowany do nagrody Oscara, w kategorii najlepszy film animowany. Przedstawiona w nim jest historia Sophie, pracującej w sklepie kapeluszniczym, który odziedziczyła po zmarłym ojcu. W trakcie jednego z wyjść na miasto Sophie zostaje uratowana przez czarnoksiężnika Hauru.
Niestety bohaterka zostaje później zamieniona przez wiedźmę w 90-letnią staruszkę, wyrusza wtedy w podróż, a następnie podejmuje się pracy w ruchomym zamku Hauru. Fabuła filmu jest intrygująca i zaskakująca, bohaterowie przedstawieni zostają w sposób wręcz fenomenalny, a starannie wykonana oprawa cieszy oko. Z czystym sercem można polecić ten film każdej osobie, nawet komuś, kto nie jest zaznajomiony z anime.
Różne gatunki filmów anime
Anime jako rodzaj filmowy jest niezwykle różnorodny, w jego skład wchodzi cała masa różnorakich gatunków. W tej części tekstu postaram się przedstawić przynajmniej część gatunków, które można znaleźć w określeniu anime. Do każdego z gatunków dołączę przykłady dzieł, zaliczających się do niego.
- anime progresywne: jest to gatunek niezwykle ciężki do zdefiniowania. Jego głównym wyznacznikiem jest łamanie pewnych obowiązujących kanonów. Przykładem tego gatunku może być m.in.: Wirtualna Lain, Mind Game
- komodo: utwory, które powstały z myślą o dzieciach. Skupiają się na tematach związanych z rodziną. Np. Hamtaro
- ecchi: gatunek ten przeznaczony jest dla starszej widowni. Zawiera on humor o podtekście seksualnym, niewybredny humor, mimo tego serie należące do tego gatunku nie ukazują stosunków płciowych. Np. Legend of Lemnear
- mecha: anime określone tym gatunkiem przedstawia wielkie roboty, a także walki toczone za ich pomocą. Najlepszym przykładem tego gatunku będzie popularny: Neon Genesis Evangelion
- shōjo: gatunek ten przeznaczony jest głównie dla dziewczyn. Np. Kaichō wa Maid-sama!
- seinen: gatunek przeznaczony dla starszej młodzieży. Np. Hellsing
- mahō-shōjo: anime przedstawiające młode kobiety o nadnaturalnych mocach. Np. Sailor Moon
- mahō-shōnen: nazwa bardzo podobna do gatunku wcześniej i tematyka także jest podobna, lecz w tym wypadku anime przedstawia młodych mężczyzn o nadnaturalnych mocach.
- josei: gatunek, którego targetem są kobiety w dorosłym wieku. Tematyka obraca się na tematach związanych z życiem codziennym w Japonii. Np. Paradise Kiss
- isekai: dzieła należące do tego gatunku przedstawiają historię, w której główny bohater zostaje przeniesiony do innego świata. Np. Overlord
Podsumowanie
Przemysł japońskich filmów animowanych jest niezwykle rozwinięty, a ilość gatunków jak i dzieł należących do niego jest ogromna. Wszystko, co zostało zawarte w tekście to jedynie wierzchołek góry lodowej, mimo tego warto zagłębiać się w anime, gdyż każdy może w nim znaleźć coś dla siebie.